Во периодот 04-14.08.2022 во хотелот Монтана во Крушево се одржа тринаесеттиот по ред основен тренинг за изградба на мир и соочување со минатото „10 Дена Мировна република“. Тренингот го организираше тренерскиот тим на Мировна акција, во состав: Андреа Велинова, Емрах Реџепи, Боро Китаноски и Горан Талески, и на него учествуваа учесници/чки од повеќе места во Македонија.
После скоро три години пауза заради пандемијата, успеавме да организираме основен тренинг од програмата која опстојува од 2010, сега под наслов „10 Дена Мировна република“ и ова беше тренинг со повеќе предизвици и свои специфики. Пандемијата и актуелниот бран на новозаразени беа очигледната состојба во која се одлучивме да го организираме тренингот и веќе се навикнавме да функционираме со таа состојба на продолжен стрес и можни брзи промени во плановите заради случувања вон наша моќ. Ова беше тренинг со многу откажувања на учества непосредно пред одржувањето. Во тренерскиот тим не можеме да бидеме сигурни за причините, но за некои добивме реакции дека се поради нашето барање учесниците/чките да се тестираат за Ковид пред почетокот на тренингот. Тоа е рефлексија на глобалната состојба во која се проблематизираат многу работи за кои сме сметале дека се усвоени, (како една вообичаена дијагностичка метода) и на општиот пад на довербата во воспоставените институции и глобален поредок.И тоа е увид кој го носиме од организацијата на овој тренинг.
Учесниците/чките на тренингот доаѓаа од разни места низ Македонија, со различно етничко и верско потекло, род и многу други идентитети, но она што на свој начин ја обележа оваа група беше големата бројност на повозрасни, наспроти неколку млади учесници/чки. Тоа е малку невообичаено за овие тренинзи, и како што претставуваше предизвик во процесот на изградба на групата, така и отвори простор за преиспитување на воспоставените обрасци на односи во општеството во контекст на односот млади-„стари“ и строгите категоризации на возрасни групи, со свои претпоставени однесувања, кои се популарни последниов период. Некаде се отворија овие прашања на тренингот, некаде не, но сигурно некои од нив се разнишаа малку. Друга покрупна специфика на оваа група беше и поголемото учество на наставници/чки кои природно тежнееја кон одредени погледи за прашањата. И тоа јасно ја покажува потребата за дополнителна работа за јакнење на капацитети на наставниот кадар за работа на сите од темите со кои се бавеше тренингот, уште повеќе заради мотивацијата со која им пристапуваат некои од нив. А обработивме: Вовед и запознавање, Ненасилна комуникација, Соработка и работа во тим, Донесување на одлуки, Разбирање на конфликти, Насилство, Предрасуди и дискриминација, Род, Идентитети и етнички идентитет, Соочување со минатото (го работевме 3 блока), Креативна разработка на конфликти и Ненасилна акција, следена со сесија за евалуација и излегување од тренингот.
На воведните денови особено на темите за ненасилна комуникација, соработка и работа во тим, итн. учесниците вежбаа нови начини и перцепција на соработка и тим, а како најзначаен увид кој го извлекоа е менувањето на фокусот во работата во тим, од натпревар едни со други, кон вистинско соработување, внимателност и грижа за вклученоста на секого во процесот. Посебно при изведбата на вежбата Мочуриште. Првичните врски и релации на групата се разнишаа кога се продлабочија темите на етнички идентитети, кои дадоа понатамошен тек на посериозно преиспитување на личната наспроти колективната одговорност во однос на општествените прашања.
Соочување со минатото (и генерално етничките теми) се покажаа како многу важни за оваа група. Влегувањето во темата за групата дојде природно и рано се манифестираше кои прашања се тие кои што најмногу болат и треба внимателно да се отвораат. Предизвиците, со кои на моменти со солидна доза на тешкотија се носевме беа кога всушност, да се отворат одредени прашања. Беше на моменти тешко да се препознае (па и признае) потенцијалот за насилство кој сите го носиме во себе, или насилството на „нашите“. Некои од прашањата се силно врзани со интимни чувства и не одеше лесно. Не беше лесно ни да се препознае подадената рака, кога е тоа сторено. А се случуваше да се подава рака и тоа за важни и болни прашања. Во исто време, тренингот практично ја демонстрираше ослободувачката моќ на процесот кога ќе го надминеме стравот од „кој прв“ отворено и фер да каже. Во една исклучително тешка констелација, тоа се случуваше. И тоа може да е модел и за секојдневието, во исти или слични околности.
Излегувањето од тренингот беше на малку поинакви основи, групата добро се справуваше со Креативна разработка на конфликти и Ненасилна акција, разработувавме ситуации и се оснажувавме за делување, ја будевме креативноста, оти е потребна за ненасилна акција и тоа се покажа дека им лежи на повеќето.
Ова беше тренинг со повеќе различни предизвици, некои од нив бараа и креативен приод од тренерскиот тим, промени во изведбата, но и ограничувања во поставувањето на некои вежби и игрици и тоа како тим солидно го надминавме, иако тимот беше со делимично нови членови и долга пауза во заедничката работа на останатите. Тренингот создаде некои нови врски помеѓу сите нас, кои со задоволство би ги поддржувале и сигурно поттикна размисли и/или разниша некои предубедувања за кои рачунаме дека ќе се развиваат и понатаму.
Боро Китаноски
Андреа Велинова
08/2022
Në periudhën 04-14.08.2022 në hotelin Montana në Krushevë u mbajt trajnimi i trembëdhjetë me radhë bazik për ndërtim të paqes dhe ballafaqim me të kaluarën “10 Ditë Republikë Paqësore”. Trajnimin e organizoi ekipi trajnues i Aksionit Paqësor, i përbërë prej: Andrea Velinova, Emrah Rexhepi, Boro Kitanoski dhe Goran Taleski, dhe në të morën pjesë pjesëmarrës/e nga më tepër vende të Maqedonisë.
Pas rreth tre viteve pauzë për shkak të pandemisë arritëm të organizojmë trajnim bazik nga programi që po mbahet nga viti 2010, tani nën titullin “10 Ditë Republikë Paqësore” dhe ky ishte trajnim me më tepër sfida dhe specifika të veta. Pandemia dhe vala e re e infektimeve ishte gjendja e qartë në të cilën vendosëm të organizojmë trajnimin, dhe veç më u mësuam të funksionojmë me atë gjendje të stresit të stërzgjatur dhe ndryshimet e shpejta e të mundshme për shkak të ndodhive jashtë fuqisë tonë. Ky ishte trajnim me shumë tërheqje nga pjesëmarrja para vetë fillimit. Në ekipin trajnues nuk jemi të sigurte për arsyet, por për disa morëm reagime se është për shkak të kërkesës tonë që pjesëmarrësit/et të testohen për Kovid para fillimit të trajnimit. Kjo është reflektim i gjendjes globale në të cilën problematizohen shumë gjëra që kemi menduar se veç më janë të pranuara, (si një metodë e zakonshme diagnostikimi) dhe të rënies së gjerë të besimit në institucionet ekzistuese dhe në rendin global. Dhe këtë e morëm si vrojtim nga organizimi i këtij trajnimi.
Pjesëmarrësit/et në trajnim vinin nga vende të ndryshme nëpër Maqedoni, me prejardhje të ndryshme etnike dhe fetare, gjini dhe identitete tjera, por ajo që në mënyrë të vet e shënoi këtë grup ishte numri i madh i më të moshuarve përkundër disa të rinjve. Kjo është pak e pazakontë për këta trajnime, dhe si paraqiste sfidë në procesin e ndërtimit të grupit gjithashtu edhe hapi hapësirë për rishqyrtim të mënyrave veç më të mësuara të marrëdhënieve në shoqëri në kontekst të marrëdhënieve të rinjtë – “të vjetrit” dhe kategorive të rrepta të grupeve të moshave me sjelljet e tyre të parapritura, të cilat kanë popullaritet këtë periudhë të fundit. Ndokund u hapën këta çështje në trajnim e ndokund jo, por sigurisht se disa prej tyre u shkundën pak. Specifikë tjetër më e madhe për këtë grup ishte edhe pjesëmarrja e më tepër mësimdhënësve/eve të cilët/at natyrisht anonin drejt pikëpamjeve të caktuara për çështjet. Dhe kjo qartë e tregon nevojën për më tepër punë për përforcimin e kapaciteteve të kuadrit arsimor për punë në të gjitha temat me të cilat merreshe trajnimi, edhe më tepër për shkak të motivacionit me të cilin u qasen disa prej tyre. Ndërsa punuam: Hyrje dhe njoftim, Komunikim të padhunshëm, Bashkëpunim dhe punë në ekip, Vendimmarrje, Kuptim të konflikteve, Dhuna, Paragjykimet dhe diskriminimi, Gjinia, Identitetet dhe identitetet etnike, Ballafaqimi me të kaluarën (punuam 3 blloqe), Përpunim kreativ të konflikteve, dhe Aksioni i padhunshëm, duke vazhduar me sesion për evaluim dhe dalje prej trajnimit.
Në ditët hyrëse, posaçërisht në temat komunikimi i padhunshëm, bashkëpunimi dhe puna në ekip, etj. pjesëmarrësit ushtronin mënyra të reja dhe perceptime për bashkëpunimin dhe ekipin, ndërsa njohuria më e vlefshme që e nxorën është ndryshimi i fokusit në punë në ekip, nga garimi njëri me tjetrin drejt bashkëpunimi të vërtet, dhe kujdesit për kyçjen e çdokujt në proces. Posaçërisht gjatë realizimit të ushtrimit Moçali. Lidhjet dhe relacionet e para të grupit u shkundën kur u thelluan temat për identitetet etnike, të cilat dhanë vazhdimësi më serioze të rishqyrtimit të përgjegjësisë personale përkundër asaj kolektive në lidhje me çështjet shoqërore.
Ballafaqimi me të kaluarën (dhe në përgjithësi temat etnike) u treguan si shumë të rëndësishme për këtë grup. Hyrja në këtë temë për grupin erdhi natyrshëm dhe herët u manifestua se cilat janë çështjet të cilët dhеmbin më së shumti dhe duhet me kujdes të hapen. Sfidat me të cilat në momente me dozë solide të vështirësisë merreshim ishin, në fakt, kur të hapim pyetje të caktuara. Në momente ishte rëndë të njihet (por edhe të pranohet) potenciali për dhunë që të gjithë e bartim në vete, apo për dhunën e “të tanëve”. Disa prej çështjeve janë të lidhura fort me ndjenja intime dhe nuk ecte lehtë. Nuk ishte lehtë as të njihet dora e zgjatur, kur ajo ka ndodhur. Ndërsa ndodhte të zgjatet dora, edhe atë për çështje të rëndësishme e të dhembshme. Në të njëjtën kohë, trajnimi praktikisht e demonstroi fuqinë çlirimtare të procesit kur të tejkalohet frika nga ajo se “kush i pari” hapur dhe fer do të thotë. Në një plejadë jashtëzakonisht të rëndë, kjo ndodhi. Dhe kjo mund të jetë model edhe në përditshmëri, në rrethana të njëjta apo të ngjashme.
Dalja nga trajnimi ishte pak në baza pak më të ndryshme, grupi ballafaqohej mirë me Përpunimin kreativ të konflikteve dhe me Aksionin e padhunshëm – përpunuam situata dhe fuqizoheshim për veprim, zgjonim kreativitetit për shkak se është i rëndësishëm për aksion të padhunshëm, dhe kjo u dëshmua se shumicës ju pëlqen.
Ky ishte trajnim me më tepër sfida të ndryshme, disa prej tyre kërkonin edhe qasje kreative nga ekipi trajnues, ndryshime gjatë zbatimit, por edhe kufizime në vendosjen e disa ushtrimeve dhe lojërave, dhe këtë si ekip në mënyrë solide e tejkaluam, edhe pse ekipi ishte me pjesërisht anëtarë të ri dhe pauzë të gjatë të punës së përbashkët të të tjerëve. Trajnimi krijoi disa lidhje të reja mes gjithë neve, të cilat me kënaqësi do ti përkrahim dhe sigurisht nxitën mendime apo/edhe shkundi disa para-bindje, që mendojmë se do të zhvillohen edhe më tej.
Boro Kitanoski
Andrea Velinova
08/2022
