Мировна активистка. Интервјуто е направено од Марина Ѓ. Китаноска преку електронска пошта. 10 декември 2024 година.
Марина Ѓорѓиоска-Китаноска: Ели здраво. Ти веќе подолго време соработуваш со Мировна акција. Може да ни споделиш која е твојата мотивација за соработка со нас?
Елена Савеска: Здраво, здраво. Мотивацијата за долгогодишната соработка со Мировна акција произлегува од тоа што ги споделуваме истите вредности за мир и желбата за општествени промени. Луѓето во организацијата искрено веруваат и работат во насока на мирот. Мировна акција го чувствувам како простор каде не само што можам да бидам уникатна и своја туку и место каде можеме заедно да се справиме со она што боли, не е лагодно и не сакаме да го зборуваме.
МЃК: Младинскиот активизам е секогаш добредојден во граѓанските организации, а посебно важен за мировни организации. Ти имаше можност да ја претставуваш Мировна акција преку учество на меѓународни младински настани. Еден таков, беше неодамна во Италија. Ти се допадна? Што од тој настан би издвоила како предизвик, а што како искуство кое можеби би го употребила во твојот личен ангажман како активистка?
ЕС: Младинскиот активизам и не е баш добредојден во секоја граѓанска организација, ако зборуваме за вистинската дефиниција на младински активизам, а не за младинска манипулација за активизам или донаторски одобрен „активизам“.
Да, ја имав таа чест. Семинарот во Италија мора да издвојам дека беше уникатно искуство. Тој беше прв семинар на кој се обработуваше темата за геноцид, што ми се допадна не само поради значењето и важноста на темата туку и поради можноста за заедничко учење и разбирање.
Како предизвик би го истакнала прашањето што секогаш се поставува по вакви семинари: Што потоа? Како да се пренесат стекнатите знаења, искуства, за итноста и значењето на темата на луѓето околу мене?
А како искуство дефинитивно би ги искористила тактиките на директно адресирање на проблемите, вклучувајќи го исмевањето на луѓето кои активно придонесуваат кон истите. Исто така и отвореното и искрено споделување на сопствените искуства.
МЃК: Мировен активизам од млади. Можен е? Кои се формите за застапување на мировни прашања кои ти би ги употребила преку своето делување?
ЕС: Секако дека мировниот активизам од страна на младите е можен и доста круцијален. Формите на застапување за мировни прашања кои би ги применила при делување зависат првенствено од прашањето кое се адресира, како и кои категории на луѓе се сојузници во застапувањето и кои не се.
Секогаш би рекла дека е добро да се вклучат медиумите како платформа за информирање и јавноста. Јавноста игра клучна улога за било какви општествени промени, макар да е тоа и негативна улогата.
МЃК: Герила акции, гостување во радио емисии, јавно излагање за тешки теми, споделуваш искуства со младински групи за твојот активизам. Има ефект? Кои се најчестите предизвици за кои си разговарала со твои врсници и врснички?
ЕС: Она што го имам забележано е дека секогаш постои ефект, без разлика дали е голем или мал, позитивен или негативен. Предизвиците за кои сум разговарала со моите врснички и врсници во контекст на активизмот варираат од повеќе и различни фактори. Сепак, некои заеднички предизвици се издвојуваат.
Меѓу нив се демотивацијата за било каков активизам, годинизам[1], незадоволството од реалноста или живеење со последиците и одлуките од минатото следствено недоволната информираност и оневозможеност да се направи нешто за тоа.
Дополнително, се јавува чувството на немоќ поради незаинтересираноста за нивните проблеми од страна на сите коишто треба да се заинтересирани.
На сето тоа се надоврзуваат дезинформации кои доведуваат до наклонетост кон десничарски политички идеологии на омраза и војна и многу други предизвици.
МЃК: Може да ни споделиш твое видување за тоа каков треба да е младинскиот активизам за мир?
ЕС: Младинскиот активизам за мир, пред сè, треба да биде младински и активен. За тоа каков треба да биде може од досегашното искуство да извлечеме од тоа каков не треба да биде. За жал, често кога станува збор за младински активизам станува збор за манипулација од страна на организации поттикнати од донаторски средства или нивни политики, ги користат младите за спроведување на некои акции. Овие спроведени активности површински ги адресираат прашањата поврзани со мир или ги игнорираат во целост.
Младите и младинскиот активизам за мир не треба да страдаат од последиците на „индустрискиот комплекс“ на граѓанскиот сектор.
Верувам дека младинскиот активизам за мир треба да потекнува од младите и да е воден од младите. Истиот треба да се темели на нивните иницијативи и потреби, но истовремено да биде потпомогнат или менториран од искусни активни граѓани кои се занимаваат со активизам. Младинскиот активизам треба да го третира мирот како интердисциплинарен концепт, а не еднонасочен и ексклузивен.
МЃК: Тренингот 10 дена мировна Мировна Република е наш печат. Влијаеше на тебе? Како?
ЕС: Тренингот 10 дена мировна Мировна република Република имаше позитивно влијание врз мене, додека, ако ги прашувате оние кои се обидуваат да го задржат статус квото или да пропагираат омраза и војна, негативно.
Овој тренинг, за кој со нетрпение чекав да наполнам 18 години за да можам да учествувам, ми го потврди патот по кој се движев и растев и ми помогна да добијам нови перспективи и насоки во моето согледување на работите околу мене.
Стекнатото искуство и знаења од тренингот се меѓу клучните темели на моето лично и професионално оформување како активен граѓанин посветен на мирот или, мировен активист.
МЃК: Порака за нас од Мировна акција и порака до младите во земјава?
ЕС: Пораката до Мировна акција би била: да правите повеќе. Сè што е направено досега е за фалење, но верувам дека има простор за уште поголеми достигнувања, како од аспект на младите, така и од аспект на мирот. Важно е, исто така, да се избегне наклонување кон „индустрискиот комплекс“.
Пораката кон младите во земјава, доколку има останато, би била: доколку сакаме да видиме промена во средината можеме и ние да го направиме тоа. Не е патриотизам да се сака државата од надвор и да се веат знамиња и не е нормално да се мрази.
МЃК: Што треба генерацијата Х да земе предвид кога комуницира со генерацијата Z? Општо и кога станува збор за активизам?
ЕС: Кога станува збор за комуникација меѓу генерацијата X со генерацијата Z треба да се има предвид генерациските разлики и заедничките вредности, особено кога зборуваме за активизмот. Пристапот кон генерацијата Z на најлесен и најбрз начин е преку дигиталните и социјалните платформи, а особено преку хуморот. За генерацијата Z се важни идентитетот, искреноста, транспарентноста и ослободувањето од неавтентично однесување или прекумерно корпоративни и капиталистички пораки. Сето ова може да се забележи во борбата за климатската правда и социјалната еднаквост.
Генерацијата Z е навикната на брза комуникација. Пораки кои им се праќаат да бидат јасни, концизни и визуелно привлечни наместо долги, текстуални формати со кои се губи вниманието. Исто така, важно е да се истакне дека генерацијата Z е првата генерација која се соочува со прекинување на генерациската траума, што ја прави свесноста за менталното здравје особено важна. Активизмот на генерацијата Z е доста уникатен, иновативен, креативен и хумористичен на инстанции. Овој активизам се одликува со нехиерархиски структури и партиципативни пристапи кои им даваат глас на младите во процесите на донесување одлуки. Генерацијата Z го гледа активизмот преку интерсекциска и интердисциплинарна леќа, разбирајќи како различните форми на насилство и угнетување се меѓусебно поврзани. Комуникацијата треба да го одразува ова разбирање, обезбедувајќи поддршка за различностите и инклузивноста, без да ја изгуби својата јасност и ефективност.
[1] Заб. Стереотипи, предрасуди и/или дискриминација врз основа на возраст (ageism)
———-
Aktiviste rinore. Intervista është realizuar nga Marina Gj. Kitanoska nëpërmjet postës elektronike. 10 dhjetor 2024.
Marina Gjorgjioska-Kitanoska (MGK): Përshëndetje Eli. Ti tashmë një kohë të gjatë bashkëpunon me Aksionin Paqësor. A mund të na tregosh se cili është motivimi yt për të bashkëpunuar me ne?
Elena Saveska: Përshëndetje, përshëndetje.
Motivimi im për bashkëpunimin shumëvjeçar me Aksionin Paqësor rrjedh nga fakti që ne ndajmë vlerat e njëjta për paqe dhe dëshirën për ndryshime shoqërore. Njerëzit në kuadër të organizatës sinqerisht besojnë dhe punojnë në drejtim të paqes. Aksionin Paqësor e ndjej si një hapësirë në të cilën jo vetëm që mund të jem unike dhe vetja, por edhe një vend ku bashkërisht mundemi të përballohemi me atë që na dhemb, atë që nuk është e lehtë dhe atë për të cilën nuk dëshirojmë të flasim.
MGK: Aktivizmi rinor është çdoherë i mirëseardhur në organizatat qytetare, dhe në veçanti është i rëndësishëm për organizatat paqësore. Ti ke pasur mundësi të përfaqësosh Aksionin Paqësor me pjesëmarrje në ngjarje ndërkombëtare të të rinjve. Një prej tyre u mbajt para pak kohe në Itali. A të pëlqeu? Çfarë nga kjo ngjarje do të veçoje si sfidë, dhe çfarë si përvojë që ndoshta do ta përdorje në angazhimin tënd personal si aktiviste?
ES: Aktivizmi rinor nuk është edhe ndoshta aq i mirëseardhur në çdo organizatë qytetare, nëse flasim për përcaktimin e vërtetë të aktivizmit rinor, dhe jo për manipulimin rinor për aktivizëm ose “aktivizëm” të aprovuar nga donatorët.
Po, unë e kisha atë nder. Seminari në Itali mund të them që ishte një përvojë unike. Ishte seminari i parë për mua në të cilin përpunohej tema e gjenocidit, që më ka pëlqyer, jo vetëm për shkak të rëndësisë dhe peshës së temës, por edhe për shkak të mundësisë për mësim të përbashkët dhe kuptim.
Si sfidë do të theksoja pyetjen që çdoherë parashtrohet nëpër këto seminare: Çfarë më tutje? Në çfarë mënyre të transmetohen njohuritë, përvojat, urgjenca dhe njohuria e përfituar rreth temës tek njerëzit rreth meje?
Ndërsa, si përvojë patjetër do të përdorja taktikat e adresimit të drejtpërdrejtë të problemeve, duke përfshirë edhe përbuzen e njerëzve që në mënyrë aktive kontribuojnë për këtë. Si dhe, ndarjen transparente dhe të sinqertë të përvojave personale.
MGK: Aktivizëm paqësor nga të rinjtë. A është kjo e mundshme? Cilat janë format e përfaqësimit të çështjeve paqësore të cilat ti do t’i përdorje me anë të veprimit tënd?
ES: Gjithsesi që aktivizmi paqësor nga të rinjtë është i mundshëm, madje është mjaft thelbësor. Format e përfaqësimit të çështjeve paqësore të cilat do të zbatoja gjatë veprimit tim varen fillimisht nga çështja e cila adresohet, si dhe cilat kategori të njerëzve janë aleate në përfaqësimin, dhe cilat nuk janë.
Do të thosha se çdoherë është mirë të përfshihen mediat si platformë për informim dhe publiku i gjerë. Publiku i gjerë luan një rol themelor për të gjitha ndryshimet shoqërore, madje edhe nëse është në rolin negativ.
MGK: Aksione guerile, paraqitje në radio emisione, fjalime publike për tema të vështira, shpërndan përvoja me grupe rinore për aktivizmin tënd. A ka efekt? Cilat janë sfidat më të shpeshta për të cilat ke biseduar me bashkëmoshatarët dhe bashkëmoshataret tua?
ES: Ajo që kam vërejtur është se çdoherë ka ndonjë efekt, pa dallim madhësia e këtij efekti, ose nëse është pozitiv ose negativ. Sfidat për të cilat unë kam biseduar me bashkëmoshatarët dhe bashkëmoshataret në kontekst të aktivizmit dallojnë nga faktorë të shumtë dhe të ndryshëm. Sërish, disa sfida të përbashkëta dallohen nga të tjerat.
Në mesin e tyre është mungesa e motivimit për çfarëdo lloji të aktivizmit, vjetërsia, pakënaqësia nga realiteti ose jeta me pasojat dhe vendimet nga e kaluara, si dhe mungesa e nivelit të informimit dhe pamundësia për të bërë diçka për atë.
Përveç kësaj, paraqitet ndjenja e pafuqisë për shkak të mosinteresimit për problemet e tyre nga ana të gjithë atyre të cilët duhet të jenë të interesuar.
Me gjithë këtë ndërlidhen dezinformata dhe informacione të gabuara që sjellin prirje ndaj ideologjive të së djathtës politike, të urrejtjes dhe luftës, si dhe shumë sfida tjera.
MGK: A mund të ndani mendimin tuaj për atë se çfarë duhet të jetë aktivizmi rinor për paqe?
ES: Aktivizmi rinor për paqe, para së gjithash, duhet të jetë rinor dhe aktiv. Për atë se çfarë duhet të jetë, nga përvoja e deritanishme mund të nxjerrim përfundime prej asaj që çfarë nuk duhet të jetë. Për fat të keq, shpeshherë kur bëhet fjalë për aktivizëm rinor bëhet fjalë për manipulim nga ana e organizatave, të nxitur nga mjetet donatore ose politikat e tyre, që të përdorin të rinjtë për zbatimin e disa veprimeve. Këto aktivitete të zbatuara në mënyrë sipërfaqësore iu drejtohen çështjeve lidhur me paqen ose i injorojnë në tërësi.
Të rinjtë dhe aktivizmi rinor për paqe nuk duhet të vuajnë nga pasojat e “kompleksit industrial” të sektorit qytetar.
Unë besoj që aktivizmi rinor për paqe duhet të burojë nga të rinjtë dhe të udhëhiqet nga të rinjtë. Duhet të bazohet në nismat dhe nevojat e tyre, por njëkohësisht, edhe të ndihmohet ose mentorohet nga qytetarë aktivë me përvojë të cilët merren me aktivizëm. Aktivizmi rinor duhet ta trajtojë paqen si koncept ndërdisiplinor dhe jo si një çështje të njëanshme dhe ekskluzive.
MGK: Trajnimi “10 Ditë Republikë Paqësore” është me vulën tonë. A ka pasur ndikim te ti? Në çfarë mënyre?
ES: Trajnimi “10 Ditë Republikë Paqësore” ka pasur ndikim pozitiv tek unë, ndërsa, nëse i pyetni ata të cilët mundohen të mbajnë status-quo ose të predikojnë urrejtje dhe luftë, ka pasur ndikim negativ.
Ky trajnim, për të cilin me padurim kam pritur të mbush 18 vite që të mund të marr pjesë, më ka vërtetuar rrugën në të cilën kam lëvizur dhe jam rritur dhe më ka ndihmuar që të fitoj perspektiva të reja dhe drejtim në vështrimin tim mbi punët rreth meje.
Përvoja e përfituar dhe njohuritë nga trajnimi janë në mesin e themeleve kryesore të formimit tim personal dhe profesional si një qytetare aktive e përkushtuar ndaj paqes, ose si aktiviste paqësore.
MGK: Mund të na japësh ndonjë mesazh për ne në Aksionin Paqësor, dhe një mesazh për të rinjtë në vend?
ES: Mesazhi për Aksionin Paqësor do të ishte: të bëni më shumë. Të gjitha që i keni bërë deri tani janë për tu lavdëruar, por besoj se ka hapësirë për arritje madje edhe më të mëdha, si në kuptim të rinisë, ashtu edhe në atë të paqes. Me rëndësi është gjithashtu që të shmanget përulja ndaj “kompleksit industrial”.
Mesazhi për të rinjtë e vendit, nëse kanë mbetur, do të ishte: nëse dëshirojmë të shohim ndryshim në mjedisin tonë mundemi edhe ne ta bëjmë atë. Nuk është patriotizëm të duhet shteti nga jashtë dhe të valëzohen flamujt dhe nuk është normale të ketë urrejtje.
MGK: Çfarë duhet gjenerata X të merr parasysh kur komunikon me gjeneratën Z? Në përgjithësi por edhe kur bëhet fjalë për aktivizmin?
ES: Kur bëhet fjalë për komunikimin mes gjeneratës X me gjeneratën Z duhet të merren parasysh dallimet e brezave dhe vlerat e përbashkëta, veçanërisht kur bëhet fjalë për aktivizmin. Qasja më e lehtë dhe më e shpejtë ndaj gjeneratës Z është me anë të platformave digjitale dhe sociale, si dhe veçanërisht nëpërmjet humorit. Për gjeneratën Z të rëndësishëm janë identiteti, sinqeriteti, transparenca dhe çlirimi nga sjellja e padrejtë ose nga mesazhe të tepërta korporatave dhe kapitaliste. Kjo mund të vërehet në luftën për drejtësi klimatike dhe barazi sociale.
Gjenerata Z është e mësuar me komunikim të shpejtë. Mesazhet të cilat dërgohen duhet të jenë të qarta, të sakta dhe vizualisht tërheqëse, në vend të formateve të gjata tekstuale me të cilat humbet vëmendja. Gjithashtu, me rëndësi është të theksohet se gjenerata Z është gjenerata e parë që përballohet me ndërprerje të traumës gjenerative, që e bën vetëdijen për shëndetin mental veçanërisht të rëndësishme.
Aktivizmi i gjeneratës Z është mjaft unik, inovativ, kreativ dhe kohë pas kohe edhe humoristik. Ky aktivizëm dallohet me struktura pa hierarki dhe qasje pjesëmarrëse të cilat u japin zë të rinjve në proceset e marrjes së vendimeve. Gjenerata Z e vështron aktivizmin nëpërmjet prizës së prerë dhe ndërdisiplinore, duke i kuptuar format e ndryshme të dhunës dhe shtypjes, që janë të ndërlidhura me njëra-tjetrën. Komunikimi duhet të pasqyrojë këtë kuptim, duke siguruar mbështetje për dallimet dhe inkluzivitetin, pa e humbur qartësinë dhe efektivitetin përkatës.
 I Aktivizmi rinor përmes vështrimeve nga Elena Saveska (23 vjeçe)){kind=link}