Меѓународна мировна работничка во Мировна акција. Интервјуто е направено од страна на Мрина Ѓ. Китаноска преку електронска пошта. 6 декември 2024 година.
Марина Ѓорѓиоска-Китаноска: Меѓународна мировна работничка во Мировна акција, Македонија. Какво е чувството?
Катарина Шмиц: Никогаш не сум се чувствувала подобро на работа или на некое друго место во мојот живот. Да ја работиш работата од соништата е прекрасно чувство, но уште подобро е таму да си најдеш и семејство. Ретка привилегија е да можеш да раснеш како личност, како професионалка и да се надеваш дека можеш да оставиш позитивни траги.
MЃK: Катарина, ти донесе многу свежа енергија во нашата работа. Благодарам за тоа! Сепак, мировната работа е предизвик и повик. Зошто избра да бидеш мировна активистка?
КС: Сфатив дека сум активистка уште од тинејџерските години, но не бев свесна за значењето на активизмот врз политичките , општествените и културните односи. Но низ целиот мој живот, идејата да не се направи нешто добро кога можеш да направиш, никогаш не била опција. Едноставно тоа нема смисла за мене. Отсекогаш сум била многу мотивирана за правдата, волонтирав во училишни и црковни добротворни проекти и бев многу мотивирана да работам за екологијата, правата на животните и глобалната климатска правда. Но го сметав тоа за нормално и толку очигледно што не ми падна на ум да се сметам себеси за активистка или политичарка. Бидејќи живеете во голема, влијателна земја, вие имате моќ како граѓанин/граѓанка и потрошувач/ка и тоа е ваша должност, а не опционална привилегија. Имам силно чувство на одговорност за сета мизерија на овој свет и исто така имам постојано чувство на вина дека профитирам од експлоататорските системи. Да бидам активна е полесно за мене отколку да ги игнорирам гласовите на мојата чиста совест. Мојот активизам е роден од мојот религиозен повик и многу наивното, основно сфаќање дека сите луѓе се браќа и сестри и сите се еднакви, дека Мајката Земја треба да биде почитувана и да не биде експлоатирана и дека пацифизмот (и луксузот да се има избор да се биде пацифист) е мојот компас на акција за спротивставување на сите различни форми на насилство, независно дали се однесуваат на луѓето или на другиот жив свет на планетата. Врз основа на ова разбирање и проучување на меѓународната политика, сфатив нешто кое е многу добро кажано од страна на поранешниот канцелар на Германија, Вили Брант: „Мирот не е сè, но без мир, сè е ништо“. На некој начин, мирот е како магнет до кој сите проблеми се влечат и спроведуваат, додека во исто време решенијата можат да зрачат. Па си помислив зошто да не се зафатам со најважната работа во животот, наместо да се движам на прсти околу неа?
MЃK: Културните разлики често се предизвик кога се работи во странство… Кои се неколкуте работи кои би ги споделила со читателите и читателките, а се важни кога се работи на меѓународно ниво во полето на изградба на мир?
КС: Најголемиот предизвик за мировните активисти и активистки кои се преселуваат во странство и стануваат мировни работници и работнички е промената на улогата. Најголемо влијание и поддршка може да се даде со соодветен став кој невидливо ги објаснува вашите постапки. Немањето мандат за дејствување бара понизност, самокритична свест за вашата позиција на странец и висока толеранција на фрустрација, бидејќи во животот може да преминете од одговорни и мотивирани да дејствувате, до тоа да станете пасивен набљудувач. Од најголема важност е да имате јасен поглед за вашиот мандат и улога и да се вратите неколку чекори назад. Голема чест е да се поддржи локалната мировна работа и да се биде добредојдена во многу чувствителни контексти. Некој има голема шанса да придонесе за тоа, но обемот и интензитетот на таа поддршка не се поставени од вас. Важната разлика која треба да се има на ум е дека додека можете да бидете експерт во својата област, локалните мировни работници/работнички и активисти/активистки се секогаш експерти во нивниот контекст.
Тренирајте се за саморефлексија, интеркултурна комуникација и компетенции. Набљудувај, набљудувај, набљудувај! Не само вашата околина и луѓето наоколу, туку и себеси. Првиот импулс што го чувствувате е секогаш нормализирана реакција на социјализацијата во домашната култура и општеството. Пробајте да не дејствувате врз основа на тоа, но запомнете дека секогаш има најмалку 3-4 толкувања на постапките на другите луѓе и вашите. Изберете го најпозитивното за да протолкувате нечии постапки. Трикот е да имате неколку културни очила со вас и да ги гледате ситуациите од различни перспективи. Тоа не значи дека треба да толерирате сè или дека не ви е дозволено да имате своите граници. Тие се од витално значење. Затоа што ви овозможуваат да имате внатрешен мир и капацитет да ги обработите интеракциите и да реагирате нежно, со љубопитност и интегритет. Треба да се има милосливост. Прашањето кое е ваш постојан придружник е: како ме гледаат мене и како јас гледам?
MЃK: Македонија не е првата странска земја во која си активна. Кипар, Босна и Херцеговина… и исто така имаш многу колеги/колешки активисти на глобално ниво. Што ги прави младите мировни активисти ангажирани и дали имаат нешто заедничко?
КС: Генерално, чувството на одговорност и храброст. Активизмот се базира на свесна одлука да се остане надвор од зоната на удобност и негирање. Мировен активизам значи ставање себеси во поле полно со конфликти и тензии. Ова, сепак, произлегува од различни мотивации кои нè мобилизираат. Ова значи дека мировните активисти и активистки и работниците и работничките се соочуваат со големи разлики едни од други кога се среќаваат на место на акција врз основа на тоа каде го започнале своето патување и зошто. Не само што аутсајдерите претпоставуваат дека сите ние сме исти туку, исто така, ние тоа и сме. Според мене, меѓугенерациските разлики се огромна пречка и се занемаруваат. Интернационалноста исто така игра голема улога, но добива повеќе внимание. Во Германија, мировниот активизам е длабоко вкоренет во движењата за животната средина и глобалната правда. Прилично се вклопува во клишето на феминистички антифашисти кои јадат тофу со различни родови идентитети, секогаш возат велосипеди и носат евтина облека или веќе носена облека. Ненасилството и мировниот активизам за повеќето од нив се филозофија која го карактеризира нивниот живот. На пример, јас сум крајно збунета од мировните активисти кои не ги прифаќаат глобалните меѓузависности на конфликтот и неправдата. На пример, купување на брза мода произведена од модерно ропство и детски труд во конфликтни земји, живеење и конзумирање на нееколошки начин и со тоа забрзување на конфликтите на други места. Верувам дека одговорноста, сепак, лежи во повеќе привилегирани луѓе кои доаѓаат од неконфликтни региони и оттука станува основа и мобилизатор – и дел од идентитетот. Активистите во конфликтните региони често го користат ненасилството и мировниот активизам како попрагматична алатка за постигнување на просперитет, еднаквост и социјална правда, односно политички цели кои го подобруваат нивниот приватен живот, наместо да работат кон глобална промена на системот, врз основа на нивните капацитети и приоритети.
MЃK: Од твоето досегашно искуство во Македонија, дали си се сретнала со инспиративни млади луѓе кои придонесуваат преку својата работа за благосостојбата и градењето на мир во нивните локални заедници?
КС: Да бидам искрена сретнав многу малку млади луѓе кои чувствуваат дека нивната земја и заедница, мирот, правдата и заштитата на животната средина вреди да се работи и да се инвестира во нив. Младите луѓе ја пренесуваат идејата дека да се биде политички заинтересиран и ангажиран е илузија, нешто глупаво или пак тоа значи да се биде корумпиран опортунист. Постои многу злоба и порив да се избегнуваат конфликтите. Има силна неспособност дури и да се дискутира за политички и социјални проблеми, да се истражат нивните корени и комплексност. Тие изгледаат силно вовлечени во приватната сфера и сакаат да се повлечат колку што е можно повеќе од политиката. Концептите како волонтирање или добротворна работа исто така им се чинат многу туѓи. Повеќето млади луѓе кои ги запознавам се фундаментално збунети од тоа што сум во Македонија и се грижам за кауза и за „нивните“ луѓе. Тие се исклучиво фокусирани и под голем притисок од страна на нивните родители да станат финансиски успешни во капиталистичкиот систем. Оние кои генерално се заинтересирани за поврзани политички и социјални теми, сепак, исто така, не се активни во нивната локална заедница. Неколкуте активни луѓе кои ги запознав се чини дека само „преживуваат“ во меурите во Скопје, но носат заразна енергија, издржливост и посветеност.
MЃK: Дали може да споделиш со читателите, според твоето искуство, кои се неколкуте важни социјални прашања во контекст на општествената, разновидната и културната средина за активистите за градење на мир, идни или сегашни?
КС: Најголемото прашање е признавањето и радикалното приоретизирање на климатската катастрофа како најголема закана за мирот, стабилноста, безбедноста, здравјето, напредокот, просперитетот и буквалниот опстанок на секое живо суштество на планетата. Таа е меѓу најголемите конфликтни причини и ја овозможува секоја нееднаквост, а со тоа и конфликтен потенцијал, во секое општество во светот, без разлика дали се работи за рурални заедници, жени, деца итн. Или ќе го совлада и поткопа секој друг напор за мир или ќе биде адресиран како приоритет од страна на активистите и мировните работници. Следната најголема сегашна динамика е екстремниот пораст на фашизмот и десните екстремисти (што е исто така поврзано со негирањето на климатската катастрофа и неопходната зелена транзиција на економијата и прераспределбата на богатството во општествата). Во Германија, активистите и активистките за човекови права сè повеќе се насилно таргетирани; бран на политичари/политичарки, волонтери/волонтерки и активисти/активистки за човековите права целосно ги напуштија своите позиции на невиден начин дотогаш и дури се преселиле во странство за да избегнат постојани терористички закани од десничарските екстремисти. Десното крило и поврзаното намалување на просторот за граѓанското општество ги прават воспоставените достигнувања на активистите невозможни и почнуваат да нè враќаат назад со децении. Затоа активистите и активистките мораат да ја менуваат стратегијата и да се фокусираат многу повеќе на холистичката безбедност и отпорноста на менталното здравје.
MЃK: Според тебе, што треба да земе предвид генерацијата X кога комуницира со милениумците или генерацијата Z?
КС: Да не се обидуваат да ги мобилизираат да се приклучат на постоечкиот пат, динамиката, движењето, туку да им се придружат на нивниот и да изградат нов пат заедно.
Сфаќајте ги сериозно без осудување, во секоја интеракција. Слично на преселувањето во нова земја, ангажирањето со друга генерација бара вештини и став за пристап до друга култура. Слично на интегрирањето на родот, откако ќе работите со и за младите, младите треба да бидат застапени во тимот. Ќе бев изнервирана ако Комитетот за правата на жените беше предводен само од мажи. Значи, ако младинскиот проект е предводен исклучиво од постари луѓе, можам да разберам ако некои не го сфаќаат толку сериозно. Во многу организации, постои став на неразбирање и чекање некои млади луѓе да се приклучат со сличен начин на размислување кој некој го има. Ова не е ниту привлечно, ниту ефикасно. Стажирање и волонтерски програми, училишни посети, интернет перформанси, присуство и постојана стратегија со долгорочна посветеност и ресурси за мобилизирање и приспособување на младите е неопходно. Во секое општество, постарите генерации „не ја разбираат младоста“ и обратно. Генерациските конфликти се сосем нерешени конфликти. Технички, недоразбирањата, стереотипите и нееднаквоста на ресурсите мора да бидат адресирани во однос на младите, во тимот и проектот, на сличен начин како што се внимава на родовите или етничките прашања. Давање приоритет на потребите и визиите на младите луѓе е генерациска одговорност.
Она што го набљудував (ова е целосно врз основа на буквални разговори што ги имав, а не на мојата сопствена анализа) во етнички поделените општества во Западен Балкан, но исто така и на Кипар е став на постарите генерации кои „сè уште се сеќаваат како сите живеевме заедно пред војната“ и со тоа придонесуваат младите да се радикализираат сè повеќе, да се раздвојуваат, итн. Како постарата генерација да нема никаква врска со конструкцијата на сегашноста во која се наоѓа младоста. Многу млади луѓе фундаментално се заситени од романтизмот, на пример Југославија или Кипар. Затоа што, ако беше толку добро, тогаш зошто истата генерација заврши во војна и го скрши заедништвото? Многумина се фундаментално збунети од менталната акробатика потребна за романтизирање на минатото, кое, без разлика дали е добро или не, доведе до незамислив хорор и траума, кои тие ги наследиле, а сепак постои неизговорено обвинување кон младите дека тие не се толку кохезивни, активни, хармонични како постарите активисти/работници „во минатото“. Од она што мнозинството го дели со мене, тие се фрустрирани поради тоа што остануваат со парчиња од скршениот стар и нов систем и се соочуваат со постарата генерација која ја избегнува одговорноста за минатото, сегашноста и иднината, но го натоварува проблемот на „разделените, радикализирани, незаинтересирани млади“. Бидејќи повеќето организации се изградени од оние кои биле активисти во поранешна Југославија, младите не можат да се идентификуваат со нив. Тие се чини дека чувствуваат став кон нив кој и двете го сместуваат неуспехот на социјалниот активизам и граѓанската изградба на мир врз „менталитетот на младите“. Младите не можат да се идентификуваат со перспективата на групите и генерациите кои ги окупираат активистичките и невладините простори. Многумина ја изразија својата огорченост поради тоа што се „обвинети“ дека немаат ист менталитет или јазични вештини од „луѓето тогаш“. Рефлективните млади луѓе велат дека воопшто не можат да се идентификуваат со генерацијата која конструира такви работи како тоа дека јазичните вештини се пречка во работата со младите. Тие чувствуваат дека или им требаат ексклузивни младински организации или хегемонистичката генерација треба да прекине да гледа во минатото и да се прилагоди на новата нормала што во секој случај ќе биде иднината и конечно да се отстрани себеси од менталниот ќорсокак во кој младите не сакаат да одат.
Доживеав интересни процеси во Германија во мировното движење, каде што многу постари активисти се обидуваат напорно и несебично да го остават своето инспиративно, успешно активистичко минато зад себе, да се откажат од сите протестни традиции, теми и пристапи кои ги следеле со децении, за радикално да се поврзат со приоритетот на младите, на пример, климатските промени и така да ги прошират своите хоризонти, но и да ги зајакнат климатските движења со „мировна активистичка мудрост“.
———-
Punonjëse ndërkombëtare për paqe në Aksionin Paqësor. Intervista është realizuar nga Marina Gj. Kitanosaka nëpërmjet postës elektronike. 6 dhjetor 2024.
Marina Gjorgjioska-Kitanoska (MGK): Punëtore Ndërkombëtare e Paqes në Aksionin Paqësor, Maqedoni e Veriut. Si është ndjenja?
Katarina Schmitz (KS): Asnjëherë nuk jam ndier më mirë në një vend punë ose në ndonjë vend në jetën time. Të punosh punën e ëndrrave është një ndjenjë e mrekullueshme por është madje më e mrekullueshme të gjesh edhe një familje këtu. Ky është një privilegj i rrallë, të jesh në gjendje të rritesh si person, si profesionist dhe me shpresë, të mund të lë gjurmë pozitive.
MGK: Katharina, ke sjellë shumë energji të freskët në punën tonë. Të falënderojmë për atë! Megjithatë, puna e paqes është sfiduese, po gjithashtu është një thirrje. Përse ke zgjedhur që të bëhesh aktiviste e paqes?
KS: Unë e kuptova se kam qenë në ndonjë mënyrë aktiviste prej moshës sime adoleshente por kam qenë tërësisht e pavetëdijshme për atë dhe aspektet e saj politike, sociale dhe kulturore. Por, gjithë jetën time, ideja e mosveprimit për diçka të mirë kur ekziston mundësia për të bërë diçka të mirë nuk ka qenë zgjidhje për mua. Thjeshtë nuk ka kuptim për mua. Unë çdoherë kam qenë e pasionuar për drejtësinë, dhe çdoherë kam qenë një lloj zëdhënëseje, kam qenë vullnetare në shkollë ose në projektet e bamirësisë së kishës dhe isha mjaft e pasionuar për kauzat mjedisore, të drejtat e kafshëve dhe drejtësinë globale klimatike. Megjithatë, e konsideroja atë shumë normale dhe diçka të qartë për të vepruar, dhe asnjëherë nuk e kam vlerësuar veten si ndonjë aktiviste ose aktiviste politike. Të jetosh në një vend të madh dhe me ndikim, domethënë se e ke fuqinë si shtetas dhe konsumator që të ushtrosh atë që e ke për detyre; nuk është ndonjë privilegj që e zgjedh. Unë kam ndjenjë të fuqishme të përgjegjësisë për rrjetin global të mizërisë që është mbështjellë në jetën time dhe kam ndjenjë të vazhdueshme të fajit që unë përfitoj nga sistemet shfrytëzuese. Të qenët aktiv për mua është më lehtë sesa injorimi i zërave të ndërgjegjes sime të pastër. Aktivizmi im ka lindur nga thirrja ime fetare dhe të kuptuarit shumë naiv, të thjeshtë se të gjithë njerëzit janë vëllezër dhe motra dhe janë të barabartë, se Nëna Tokë duhet të nderohet dhe jo të eksploatohet dhe se pacifizmi (dhe luksi i të pasurit zgjedhje që të jesh pacifist) është busulla ime e veprimit për të kundërshtuar të gjitha format e dhunës, pavarësisht se a janë të drejtuara kundër njerëzve ose botës tjetër të gjallë të planetit. Në bazë të këtij kuptimi dhe studimit të Politikës Ndërkombëtare, kuptova diçka që është shumë mirë e shpjeguar nga ish-kancelari i Gjermanisë Willy Brandt: “Paqja nuk është gjithçka, por pa paqe gjithçka është asgjë”. Në një mënyrë, paqja është sikur një magnet te i cili tërhiqen dhe zbatohen të gjitha problemet, ndërsa në të njëjtën kohë prej aty mund të rrezatojnë edhe zgjidhjet për problemet. Andaj, mendova përse të mos i rrekem punës më të rëndësishme në jetë, në vend që të ec në gishta rreth saj?
MGK: Dallimet kulturore janë shpesh sfiduese gjatë punës jashtë vendit… cilat janë disa prej gjërave që do të ndanit me lexuesit dhe lexueset, e që janë të rëndësishme në nivelin ndërkombëtar në fushën e ndërtimit të paqes?
KS: Sfida më e madhe për aktivistët e paqes që zhvendosen jashtë vendit dhe bëhen punëtorë dhe punëtore të paqes është ndryshimi i rolit, kjo është pjesa e parimit Mos bëj dëm (Do no harm), ku duhet të ndryshohet mënyra e veprimit, nga krijimi i ndikimit me anë të veprimit në krijimin e ndikimit me anë të qëndrimit. Ndikimi dhe mbështetja më e madhe mund të fitohet nga qëndrimi i drejtë, që në mënyrë të padukshme i shpjegon veprimet tuaja. Mungesa e mandatit për veprim kërkon modesti, vetëdije vetëkritike të pozitës suaj si i huaj dhe tolerancë të lartë të frustracionit, sepse në jeta mund të kalon nga të qenët përgjegjës dhe i motivuar për të vepruar, deri në atë që të bëheni vëzhgues pasiv. Me rëndësi të madhe është që të keni pasqyrë të pastër të mandatit tuaj dhe rolit si dhe të ktheheni disa hapa mbrapa. Është një nder i madh që të mbështetni popullatën lokale në punën e paqes dhe të jeni i mirëseardhur në kontekste shumë të ndjeshme. Dikush ka mundësi të madhe që të kontribuojë për këtë, por shtrirja dhe intensiteti i kësaj mbështetjeje nuk janë të përcaktuara nga ju. Dallimi i rëndësishëm që duhet mbajtur mend është se, ndonëse ju mund të jeni një ekspert në fushën tuaj, punonjësit/punonjëset dhe aktivistët/aktivistet lokale të paqes janë çdoherë ekspertët në kontekstin e tyre.
Trajnoni veten në vetë-reflektim, komunikime ndërkulturore dhe kompetenca. Vëzhgoni, vëzhgoni, vëzhgoni. Jo vetëm rrethinën tuaj dhe njerëzit, por edhe veten. Impulsi i parë të cilin e ndjeni është çdoherë reaksioni i normalizuar i socializimit tuaj në kulturën dhe shoqërinë vendore. Mundohuni të mos veproni në bazë të asaj, por kini parasysh se çdoherë ka së paku 3-4 interpretime të veprimeve të njerëzve si dhe veprimeve tuaja. Zgjidhni atë më pozitiven gjatë interpretimit të veprimeve të dikujt tjetër. Puna është që të keni disa prizma kulturore me vete dhe të shikoni situatat nga këndvështrime të ndryshme. Kjo nuk do të thotë që duhet të toleroni gjithçka ose se nuk ju lejohet të keni kufizime. Ato janë jetësore. Pasi ju mundësojnë të keni paqe të brendshme, kapacitet për të përpunuar bashkëveprime, dhe të reagoni në mënyrë të butë, me kureshtje dhe me integritet. Duhet të keni mirëkuptim. Pyetja të cilën duhet të keni parasysh vazhdimisht është: në çfarë mënyre perceptohem unë dhe në çfarë mënyre perceptoj unë?
MGK: Maqedonia e Veriut nuk është vendi i vetëm i huaj në të cilin jeni aktive. Qiproja, Bosnja dhe Hercegovina… dhe ke shumë aktivistë dashamirë në nivel global. Çfarë ju bën juve, aktivistëve të ri paqes të jeni angazhuar, dhe a ka gjëra që mund të keni të përbashkëta?
KS: Në përgjithësi, ndjenja e përgjegjësisë dhe guximi. Aktivizmi është bazuar në vendimin e vetëdijshëm për të qenë jashtë zonës së rehatisë dhe mohimit. Aktivizmi i paqes nënkupton vendosjen e vetes në një fushë përplot me konflikt dhe tensione. Kjo, nga ana tjetër, rrjedh nga motivime të ndryshme të cilat mundësojnë mobilizimin tonë. Do të thotë që aktivistët e paqes dhe punonjësit e paqes përballohen me dallime intensive nga njëri tjetri kur takohen në ndonjë vend të veprimit, në bazë të asaj se ku kanë filluar rrugëtimin e tyre dhe përse. Jo vetëm që personat nga jashtë supozojnë që ne jemi një turmë e njëjtë, por, edhe ne gjithashtu mund të kemi këtë përshtypje. Sipas meje, dallimet mes brezave janë pengesë shumë e madhe që injorohet. Aspekti ndërkombëtar gjithashtu luan rol të madh por fiton më tepër vëmendje. Në Gjermani, aktivizmi i paqes është inkorporuar thellë në lëvizjet mjedisore dhe globale të drejtësisë. Pothuaj se gjithçka përfshihet në klishenë e feministëve që hanë tofu dhe janë antifashistë me identitete të ndryshme gjinore që çdoherë ngasin biçikleta dhe kanë veshmbathje të prodhimit të kontrolluar dhe rroba të dorës së dytë. Aktivizmi i padhunshëm dhe paqësor janë për shumicën e tyre filozofi që e karakterizon jetën e tyre. Për shembull, unë jam mjaft e hutuar nga aktivistët e paqes të cilët nuk pranojnë varshmërinë reciproke globale të konfliktit dhe padrejtësisë. P. sh. blerja e veshmbathjeve të modës së shpejtë që janë prodhuar nga skllavëria moderne dhe puna e fëmijëve në shtetet në konflikt, mungesa e jetesës dhe konsumimit në mënyrë mjedisore dhe me këtë shpejtimi i kauzave të konfliktit në një vend tjetër. Unë besoj që përgjegjshmëria, megjithatë, shtrihet tek njerëzit me më shumë privilegje, të cilët vijnë nga rajone pa konflikte dhe nga kjo shndërrohet në një bazë dhe mobilizues – si dhe pjesë e identitetit individual. Aktivistët në rajonet e konfliktit shpesh përdorin jo-dhunë dhe aktivizëm paqësor si vegël më pragmatike për të kërkuar prosperitet, barazi dhe drejtësi sociale, gjegjësisht, qëllimet politike të cilat përmirësojnë jetët e tyre private dhe duke punuar drejtë një sistemi global të ndryshimit, në bazë të kapaciteteve dhe prioriteteve të tyre.
MGK: Nga përvoja juaj e deritanishme në Maqedoni, a keni takuar persona të rinj të frymëzuar dhe frymëzues të cilët kontribuojnë me punën e tyre drejt mirëqenies dhe ngritjes së paqes në komunitetet e tyre?
KS: Të jem e sinqertë kam takuar shumë pak persona të rinj të cilët mendojnë që shteti dhe komuniteti i tyre, që paqja, drejtësia dhe mbrojtja mjedisore vlejnë për të punuar dhe për të investuar. Të rinjtë transmetojnë idenë që të qenit i interesuar dhe angazhuar në kuptimin politik është ndonjë lloj iluzioni ose diçka e marrë, ose barazohet me të qenit oportunisti i korruptuar. Kam hasur në shumë ligësi. Si dhe, shmangie të konfliktit, i prezantuar si një paaftësi e madhe për madje edhe diskutim mbi problemet politike dhe sociale, për të hulumtuar rrënjët dhe aspektin e ndërlikuar. Duken më shumë të tërhequr në fushën private dhe tentojnë sa më shumë që mundet të tërhiqen nga politika. Konceptet si vullnetarizmi ose zhvillimi i punës bamirëse gjithashtu paraqet fenomen të panjohur për ata. Shumica e të rinjve që kam takuar janë shumë të hutuar nga unë, që gjendem në Maqedoni, dhe kujdesem për një kauzë dhe për popullin e “tyre”. Ata janë në mënyrë ekskluzive të përqendruar dhe të shtypur nga prindërit e tyre që të bëhen të suksesshëm në kuptimin financiar në një sistem kapitalist. Ata të cilët janë në përgjithësi të interesuar mbi temat e politikës dhe ato sociale, për ndonjë arsye, nuk janë më aktiv në komunitetin e tyre lokal. Kurse disa persona aktiv të cilët unë i kam takuar duket të kenë “mbijetuar” në flluska në Shkup por sjellin energji infektuese, qëndrueshmëri dhe përkushtim.
MGK: Ju lusim të ndani me lexuesit, sipas përvojës suaj, cilat janë disa prej çështjeve të rëndësishme në mjedisin social, të llojllojshëm dhe kulturor për aktivistëve e ndërtimit të paqes, të ardhshëm ose të tashëm?
Çështje më e madhe është njohja dhe vendosja radikale e prioriteteve për katastrofën klimatike si një prej kërcënimeve më të mëdha të paqes, stabilitetit, sigurisë, shëndetit, prosperitetit dhe mbijetesës thelbësore të çdo qenieje të gjallë në planet. Ajo është një prej shkaqeve më të mëdha për konflikt dhe forcon çdo pabarazi, dhe nga kjo buron mundësia për konflikt, në çdo shoqëri në mbarë botën, qoftë ajo në komunitetet rurale, tek gratë, fëmijët apo te tjerët. Kjo ose do ta mposhtë dhe dëmtojë çdo përpjekje tjetër për paqe, ose do të adresohet dhe do të shndërrohet në prioritet nga aktivistët dhe punëtorët e paqes. Dinamika më e madhe e radhës aktuale është rritja ekstreme e fashizmit dhe ekstremistëve të djathtë (që është gjithashtu e ndërlidhur me mohimin më të madh të katastrofës klimatike dhe tranzicionin e domosdoshëm të gjelbër të ekonomisë dhe rishpërndarjen e pasurisë në shoqëritë). Në Gjermani, aktivistët e të drejtave të njeriut gjithnjë e më shumë janë dhunshëm të shënjestruar; një valë e politikanëve/politikaneve, vullnetarëve/vullnetareve dhe aktivistëve/aktivisteve të të drejtave të njeriut kanë braktisur tërësisht pozitat e tyre në mënyrë të paparë deri atëherë dhe madje janë shpërngulur jashtë vendit që t’u shmangen kërcënimeve të vazhdueshme terroriste nga ana e ekstremistëve djathtistë. Krahu i djathtë dhe zvogëlimi i ndërlidhur i hapësirave për shoqërinë civile i bëjnë arritjet e themeluara të aktivistëve të pamundshme dhe fillojnë të kthejnë situatën mbrapa për dekada të tëra. prandaj, aktivistët dhe aktivistet duhet të krijojnë strategji të reja dhe të përqendrohen më tepër në sigurinë holistike dhe rezistencën e shëndetit mendor.
MGK: Sipas mendimit tuaj, çfarë duhet gjenerata X të merr parasysh gjatë komunikimit me shekullorët ose gjeneratën Z?
KS: Të mos mundohen t’i mobilizojnë që të bëhen pjesë e një lëvizjeje aktuale dhe dinamike, por t’i bashkohen lëvizjes së tyre dhe të krijojnë rrugë të re bashkërisht.
Duhet të merren seriozisht, pa gjykim, në çdo interaksion. Ngjashëm me shpërnguljen në një shtet të ri, angazhimi me një gjeneratë tjetër kërkon shkathtësi dhe qëndrim për të qasur në një kulturë tjetër. Ngjashëm me integrimin e gjinisë, kur të punoni me dhe për rininë, rinia duhet të përfaqësohet në ekip. Unë do të isha shumë e mllefosur nëse një komision për të drejtat e grave do drejtohej vetëm nga burra. Andaj, nëse ndonjë projekt për të rinj udhëhiqet vetëm nga persona më në moshë, e kuptoj përse disa nuk e marrin seriozisht atë projekt.
Në shumë organizata, ka një qëndrim të moskuptimit dhe pritet që të rinjtë t’i bashkohen të menduarit e ngjashëm që ato e kanë. Kjo nuk është tërheqëse ose efikase, gjegjësisht duhet të ketë programe për praktikë dhe vullnetarë, vizita shkollave, punë në internet… është shumë e nevojshme që të jenë të pranishëm dhe të kenë strategji të qartë dhe të qëndrueshme me përkushtim dhe burime afatgjate për të mobilizuar dhe akomoduar (për dallim nga ajo ku pritet që rinia të përfshihet në strukturat aktuale). Në çdo shoqëri, gjeneratat më të vjetra “nuk e kuptojnë rininë” dhe anasjelltas. Konfliktet e gjeneratave janë konflikte që mbeten tërësisht të pazgjidhura. Teknikikish, duhet më shumë të punohet kundër moshimit, (duke marrë parasysh që të rinjtë kanë më pak njohuri dhe aftësi), ose diskriminimit në bazë të moshës. Ky aspekt duhet të përfshihet në plane, analiza, zbatime dhe vlerësime, po aq sa punohet në barazinë gjinore ose çështjet etnike. Keqkuptimet, stereotipat dhe pabarazia e resurseve duhet të adresohet në nivel të njëjtë kur bëhet fjalë për rininë, përfshirja e tyre në ekipe dhe projekte, në mënyrë të njëjtë sikur adresohet çështja e gjinisë dhe çështjet etnike. Dhënia e prioritetit nevojave dhe vizioneve të të rinjve është përgjegjësi e gjeneratave.
Atë që unë e kam vërejtur (kjo është tërësisht në bazë të bisedave që kam pasur, dhe jo ndonjë analizë e imja) në shoqëritë e ndara në baza etnike në Ballkanin Perëndimor, por edhe në Qipro, është një qëndrim i gjeneratave më të vjetra të cilët “ende mbajnë mend si kemi jetuar bashkë para luftës”, për të pasqyruar një imazh të fajit mbi rininë e cila e radikalizon veten më shumë, segregon dhe largohet më tepër, e kështu me radhë. Sikur gjenerata më e vjetër të mos ketë asgjë të bëjë me krijimin e situatës aktuale në të cilën rinia e gjen veten. Shumë të rinj janë të tejngopur me romanticizmin e p.sh. Jugosllavisë, ose Qipros para okupacionit. Për shkak se, nëse paska qenë aq mirë, atëherë përse gjenerata e njëjtë përfundoi në luftë dhe e prishi bashkëjetesën? Shumëkush është fundamentalisht i habitur nga akrobatika mentale që është e nevojshme për romantizimin e së kaluarës, që, pavarësisht se a është e mirë ose jo, ka çuar në një tmerr dhe trauma të paimagjinueshme, të cilët ata i kanë trashëguar, ndërsa megjithatë ekziston një akuzë e pathënë me zë ndaj rinisë se ata nuk janë aq kohezivë, aktivë, harmonikë si aktivistët/punonjësit më të vjetër “në të kaluarën”. Pjesa më e madhe e mendimeve që i ndajnë me mua, tregon se janë të frustruar që mbesin me copët e sistemeve të vjetra të thyera dhe të reja dhe që përballohen me një gjeneratë më të vjetër që shmang llogaridhënien për të kaluarën, të tashmen dhe të ardhmen, dhe vetëm e ngarkon problemin mbi “rininë e segreguar, të radikalizuar dhe të painteresuar”. Meqë shumë prej organizatave janë të krijuara nga ata që kanë qenë aktivistë në ish-Jugosllavinë, rinia nuk mund të identifikohet me ta. Ata ndjejnë një qëndrim ndaj tyre i cili vendos aktivizmin e dështuar social si dhe ngritjen civile të paqes mbi supet e “mentalitetit të të rinjve”. Rinia nuk mund të identifikohet me perspektivat e vështrimit të së kaluarës të grupeve dhe gjeneratave të cilët “okupojnë” hapësirat e aktiviste dhe joqeveritare. Shumë prej tyre kanë shprehur mllefin që janë “akuzuar” se nuk i kanë mentalitetin ose shkathtësitë gjuhësore sikur “njerëzit e asaj kohe”. Personat e rinj reflektues thonë se fare nuk mund të identifikohen me një gjeneratë e cila konstruon çështje të tilla si ajo se shkathtësitë e gjuhës janë pengesë gjatë punës me të rinjtë. Ata kanë ndjenjën se, ose duhen organizata ekskluzive për të rinjtë, ose gjenerata hegjemoniste duhet të pushojë së shikuari nga e kaluara dhe të përshtatet ndaj normalitetit ri që gjithsesi do të jetë e ardhmja dhe përfundimisht ta largojë veten nga një qorrsokaku mental në të cilin të rinjtë nuk duan të shkojnë. Unë kam përjetuar një proces interesant në Gjermani në lëvizjen e paqes, në të cilin shumë aktivistë të moshuar mundohen shumë dhe me përkushtim që ta lënë të kaluarën e tyre frymëzuese, të suksesshme aktiviste prapa vetes, të heqin dorë nga të gjitha traditat e protestimit, temat dhe qasjet të cilat i kanë ndjekur për dekada, që në mënyrë më radikale të lidhen me prioritetet e të rinjve, për shembull ndryshimet klimatike, të zgjerojnë horizontin e tyre por edhe të përforcojnë lëvizjet klimatike me “urtësi paqësor aktiviste”.
 I Mbi kulturën e ndërtimit të paqes, aktivizmin e paqes dhe pikëpamjet mbi angazhimin e të rinjve – përvojat e një punonjëseje paqeje dhe puna e saj në vende të ndryshme – Katharina Schmitz (29 vjeçe)){kind=link}