Меѓународен конзорциум на невладини организации главно фокусирани на работата на транзициската правда ја објави првата студија за проценка на ситуацијата и потребите на цивилните жртви од војните во Србија, Косово и Северна Македонија, насловена како „Соочувајќи се со минатото, преживувајќи ја на сегашноста“.
Оваа студија открива дека повеќе од 20 години од распадот на војните во Југославија, Косовската војна од 1998-1999 година и вооружениот конфликт во Северна Македонија од 2001 година, многу жртви и други групи погодени од конфликт сè уште се борат со наследството што го оставило насилното минато. Повеќето жртви во трите земји сè уште бараат обесштетување, вистина, правда и социјално признавање. Повеќето доживуваат сериозни социо-економски тешкотии, се соочуваат со пречки во исполнувањето на нивните права и се справуваат со повоената траума.
Воените жртви и другите засегнати групи споделуваат споредливи потреби – потребата да се знае вистината за тоа што се случило со починатите или исчезнатите; да имаат правна поддршка при барањето на правда за злосторствата; признавање на нивниот статус на жртви, без разлика на нивната етничка припадност; економска и психолошка поддршка; и меморијализација на минатото.
Истражувањето, исто така, укажува на дополнителни прашања што треба да се решат пошироко, како што се деполитизација на воените искуства и мисијата на жртвите, препознавање на родовите аспекти на страдањето и специфичните потреби на жените жртви и преживеани, и создавање култура на сеќавање на насилното минатото засновано на мултиперспективност.
Një konsorcium ndërkombëtar i organizatave joqeveritare të fokusuara më së shumti në punën e drejtësisë tranzicionale ka publikuar studimin e parë vlerësues që shqyrton situatën dhe nevojat e viktimave civile të luftës në Serbi, Kosovë dhe Maqedoninë e Veriut të titulluar “Ballafaqimi me të kaluarën, mbijetimi i së tashmes”.
Ky studim zbulon se mbi 20 vjet që nga luftërat e shpërbërjes së Jugosllavisë, Lufta e Kosovës 1998–1999 dhe konflikti i armatosur i vitit 2001 në Maqedoninë e Veriut, shumë viktima dhe grupe të tjera të prekura nga konflikti ende luftojnë me trashëgiminë e lënë nga e kaluara e dhunshme. Shumica e viktimave në të tre vendet janë ende duke kërkuar korrigjim, të vërtetën, drejtësi dhe njohje sociale. Shumica përjetojnë vështirësi serioze socio-ekonomike, kanë pengesa në përmbushjen e të drejtave të tyre dhe përballen me traumat e pasluftës.
Viktimat e luftës dhe grupet e tjera të prekura ndajnë nevoja të krahasueshme – nevoja për të ditur të vërtetën për atë që ka ndodhur me të vdekurit ose të zhdukurit; të ketë mbështetje ligjore për të kërkuar drejtësi për krimet; njohja e statusit të tyre si viktima, pavarësisht nga përkatësia e tyre etnike; mbështetje ekonomike dhe psikologjike; dhe përkujtim të së kaluarës.
